Η προέλευση της τελειομανίας

Οι τάσεις τελειομανίας είναι σχεδόν πάντα αποτέλεσμα ενός δυσλειτουργικού περιβάλλοντος κατά την παιδική ηλικία όπου το άτομο δεχόταν υπερβολικό έλεγχο και πιθανώς κακοποιούνταν και με άλλους τρόπους σε αυτό το περιβάλλον. Οι άνθρωποι που το φρόντιζαν είχαν συνήθως (και πιθανώς ακόμη να έχουν) ισχυρά ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά και δεν ήταν ικανοί ή απλά δεν ήθελαν να δουν το παιδί σαν ένα ξεχωριστό ανθρώπινο πλάσμα που ενδιαφέρεται για τον εαυτό του.

Αντιλαμβάνονταν το παιδί σαν προέκταση του εαυτού τους ή κάποιον που ήταν εκεί μόνο για να καλύπτει τις ανάγκες τους. Το παιδί δεχόταν εντολές για το τι θα κάνει, τι θα αισθάνεται, τι θα σκέφτεται και κατά συνέπεια δεν μπορούσε να αναπτύξει μία δυνατή αίσθηση του εαυτού του. Για αυτό το παιδί, το να ήταν αυθεντικό και γνήσιο, ήταν και απαγορευμένο και λόγος να τιμωρηθεί.

Έτσι, το παιδί ανέπτυξε τάσεις τελειομανίας σαν τεχνική επιβίωσης για να προσαρμοστεί στο επικίνδυνο, ελεγκτικό και γενικά αρρωστημένο περιβάλλον. Δεν το αντιμετώπιζαν σαν πρόσωπο, περίμεναν από αυτό να επιτύχει μη ρεαλιστικούς στόχους και το τιμωρούσαν παθητικά ή ενεργητικά όποτε αυτό «αποτύγχανε».

Για παράδειγμα, αν ένα παιδί αισθάνεται αναγκασμένο να αριστεύσει στο σχολείο και τιμωρείται κάθε φορά που πηγαίνει στο σπίτι με χαμηλότερο βαθμό, το παιδί μαθαίνει με τον καιρό ότι η αγάπη του γονέα είναι υπό όρους, ότι ΠΡΕΠΕΙ να παίρνει μόνο άριστα για να αποφύγει την απόρριψη του γονέα, ότι η αξία του σαν άνθρωπος είναι στενά συνδεδεμένη με τους βαθμούς του, ότι αν πάρει βαθμό κάτω του άριστα τότε σημαίνει ότι είναι κακός άνθρωπος που του αξίζει να τιμωρηθεί, ότι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, ότι σε αυτή την περίπτωση το παιδί και ο γονιός του είναι ο ένας εναντίον του άλλου αντί να συνεργάζονται, και πάει λέγοντας.

Όλα αυτά οδηγούν σε χρόνια συναισθήματα άγχους, απαξίας, πόνου, απομόνωσης, θλίψης, θυμού, ακύρωσης και πολλά ακόμη περίπλοκα συναισθήματα, διαθέσεις, ψυχολογικά φαινόμενα και συμπεριφορές που μπορεί να είναι επίσης απαγορευμένα και να επισύρουν την τιμωρία. Για να τα διαχειριστεί όλα αυτά το παιδί αναπτύσσει συγκεκριμένες συμπεριφορές και τακτικές προσαρμογής που συχνά πρόκειται για τάσεις τελειομανίας.

Ενώ αυτοί οι μηχανισμοί βοηθούν το παιδί να ανταπεξέλθει στην προβληματική ανατροφή του, η μετάβασή του στην ενηλικίωση μπορεί να μην είναι ομαλή, να του προκαλεί σύγχυση και να είναι οδυνηρή. Εδώ, ό,τι ήταν κάποτε απαραίτητο για την επιβίωση, τώρα έχει γίνει εμπόδιο.

Οπότε, πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε ευκολότερα τις τάσεις σας για τελειομανία;

1. Επιβεβαίωση

Να θυμίζεις επανειλημμένα στον εαυτό σου ότι είσαι ένας ενήλικας τώρα, ότι είσαι ασφαλής, ότι δεν χρειάζεται να αγωνίζεσαι για την τελειότητα πια, ότι το να κάνεις λάθη είναι φυσιολογικό, ότι ακόμη και αν κάποια στιγμή κάνεις λάθος θα είσαι εντάξει και ούτω καθεξής.

Μην το μπερδεύεις αυτό με την «θετική σκέψη» όπου απλά λες ψέματα στον εαυτό σου ότι τα πράγματα είναι καλύτερα από ότι είναι στην πραγματικότητα ή καταπιέζεις τα συναισθήματά σου. Απλώς υπενθυμίζεις στον εαυτό σου ότι δεν είσαι πια παιδί, ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που σε ήλεγχαν δεν μπορούν να σε βλάψουν πια αν δεν τους επιτρέψεις και ότι μπορείς να χαλαρώσεις τώρα. Αυτό είναι ρεαλιστικό και σου δίνει δύναμη.

2. Αγάπησε τον εαυτό σου

Οι άνθρωποι που παλεύουν με τάσεις τελειομανίας – ή με οποιοδήποτε άλλο αποτέλεσμα προβληματικής και απαιτητικής ανατροφής – δεν πήραν αρκετή αγάπη σαν παιδιά. Οπότε και δεν έμαθαν να αγαπούν τον εαυτό τους. Συνήθως ο εσωτερικός τους διάλογος είναι μια εσωτερίκευση του τρόπου που τους μιλούσαν οι άλλοι. Επομένως, η σχέση ενός τέτοιου ατόμου με τον εαυτό του βασίζεται στο να δίνει συνεχώς διαταγές στον εαυτό του, στο να του επιτίθεται και να τον τιμωρεί, στη χρόνια ντροπή, στην τοξική ενοχή, στα ΠΡΕΠΕΙ και στις υποχρεώσεις κλπ.

Πολλοί άνθρωποι φέρονται χειρότερα στον εαυτό τους από ό,τι στους άλλους και επιπλέον μπορεί να το βλέπουν αυτό σαν μια ευγενή αρετή! Η αυτοθυσία ενθαρρύνεται και αναμένεται στην κουλτούρα μας. Από τη στιγμή που δεν είναι ναρκισσιστικό ή με κάποιο άλλο τρόπο αντικειμενικά επιβλαβές για τους άλλους, δεν υπάρχει τίποτε κακό να δείχνεις φροντίδα στον εαυτό σου και να τον αγαπάς.

Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δεν το αντιλαμβάνονται αυτό επειδή μεγάλωσαν με την ιδέα ότι πρέπει να φροντίζουν για τις ανάγκες των γονιών τους, δεν πήραν αρκετή αγάπη και τιμωρούνταν όταν συμπεριφέρονταν με τρόπους που έδειχναν ότι αγαπούν τον εαυτό τους.

Μάθετε να φέρεστε καλά στον εαυτό σας. Μην μιλάτε στον εαυτό σας με τρόπο που δεν θα μιλούσατε σε κάποιον αγαπάτε. Σταματήστε να προσπαθείτε να ευχαριστήσετε τους άλλους. Είναι καιρός να μάθετε πώς να φροντίζετε καλύτερα τον εαυτό σας, και σωματικά και πνευματικά. 

3. Κάνοντας λάθη

Τα λάθη είναι απολύτως φυσιολογικά. Είναι μέρος της ζωής. Είναι μέρος της διαδικασίας μάθησης. Και εκτός αυτού, είναι απαραίτητα για να μάθουμε και να αναπτυχθούμε.

Πολλοί από εμάς έχουμε δει ένα μικρό παιδί να κάνει τα πρώτα του βήματα: πέφτει, σηκώνεται, προσπαθεί ξανά, πέφτει, σηκώνεται και ξαναπροσπαθεί… Σε κάποιο σημείο στη ζωή μας όμως, μαθαίνουμε ότι το να κάνουμε λάθη είναι κακό. Εκπαιδευόμαστε στην ιδέα και τελικά μαθαίνουμε να φοβόμαστε και να αγανακτούμε με τα λάθη, αντί να τα αποδεχτούμε, να τα αναλάβουμε και να μάθουμε από αυτά.

Οπότε, αποδεχτείτε ότι θα κάνετε λάθη και ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Μάθετε περισσότερα για την προσωπική ευθύνη. Αναλάβετε την ευθύνη για τα λάθη σας, και μην το παίρνετε επάνω σας όταν δεν είναι δικό σας το σφάλμα. Εξοικειωθείτε με τις συνέπειες των πράξεών σας, και πάλι, διαβεβαιώστε τον εαυτό σας ότι εσείς, ως ενήλικος, θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τις συνέπειες.

4. Περισσότερη αντίσταση στην απόρριψη

Η απόρριψη ισούται με θάνατο για το μικρό, ευάλωτο παιδί, επειδή απλά, ένα παιδί εξαρτάται πλήρως από τους γονείς του. Οπότε, το να σε απορρίπτουν ως παιδί είναι εξαιρετικά οδυνηρό και αν δεν βρούμε τον χρόνο να επεξεργαστούμε αυτές τις εσωτερικές πληγές, καταλήγουμε να τις κουβαλάμε στην ενηλικίωση και να παραμένουμε υπερβολικά ευαίσθητοι στην απόρριψη.

Όμως, η ενήλικη ζωή είναι γεμάτη από απορρίψεις και είναι αλήθεια ότι δεν θα αρέσετε σε όλους και δεν θα έπρεπε καν να έχετε τέτοιο στόχο. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που τους αρέσετε και άλλοι που δεν θα τους αρέσετε και θα υπάρχουν και κάποιοι που αμέσως θα σας μισήσουν. Άλλες φορές αυτό είναι δικαιολογημένο καθώς όλοι έχουμε τις προσωπικές προτιμήσεις και αξίες μας και άλλες φορές αυτό είναι άδικο γιατί υπάρχουν και αναίσθητοι, τοξικοί, παράλογοι ή βλαβεροί άνθρωποι στον κόσμο.

Επίλογος

Η τελειομανία είναι με πολλούς τρόπους περίπλοκη και πολύ προβληματική προσαρμογή. Οπότε, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι θέλει χρόνο και σοβαρή προσωπική δουλειά για να την ξεπεράσουμε. Προσπαθήστε να εφαρμόσετε τις παραπάνω συμβουλές, αποδεχτείτε ότι θα χρειαστεί χρόνο και να είστε ευγενικοί και υπομονετικοί με τον εαυτό σας.  Μάθετε να βάζετε πιο υγιή όρια. Και αν είναι απαραίτητο, ζητήστε επαγγελματική βοήθεια για να κάνετε την διαδικασία ευκολότερη.

---

 

 

Πηγή: Pro.psychcentral.com

 

 

• Προηγούμενο
• Επόμενο